Znojenje je važno jer štiti organizam od pregrijevanja i reguliše toplotu tijela, ali u određenim situacijama može biti i teret. Iznenadno pojačano znojenje, napadi vrućine i znojenje mogu biti vrlo neugodni, a ponekad u pozadini stoji bolest.
Znojenje se događa zbog znojnih žlijezda na koži koje, kao što i sam naziv kaže, izlučuju znoj. Koža ima ukupno više od dva miliona žlijezda koje se šire celom površinom tela.
Znojenje oblikuje zaštitni kiseli plašt na koži, ali najintenzivnije je znojenje dlanova, znojenje glave i vrata i znojenje stopala jer je tu i najveća koncentracija znojnih žlijezda.
Znojenje je normalan fiziološki proces, a razlikuju se dvije vrste kao što su znojenje za regulaciju temperature – ako se temperatura tijela, a time i temperatura krvi, poveća, počinje znojenje kako bi se suzbio porast temperature i nervozno znojenje jer čak i emocije mogu prouzrokovati znojenje, kao znak živčanog uzbuđenja, prvo se znoje dlanovi i stopala.
Za regulaciju znojenja odgovoran je autonomni nervni sistem. Izlučivanje nekoliko litara znoja dnevno je normalno. Međutim, ako tijelo stvara znoj u količinama koje nijesu potrebne za regulaciju temperature, znojenje je patološko, a takvo se stanje naziva hiperhidroza.
Postoje različiti su stepeni hiperhidroze i to blaga hiperhidroza koju karakteriše pojačano znojenje ispod pazuha, dlanova i stopala, zatim umjereno-teška hiperhidroza gdje se prvo javlja prekomjerno znojenje lica, zatim nastupa znojenje vrata, kapljice znoja se formiraju ispod pazuha, na dlanovima i stopalima, a treći stepen je ozbiljna hiperhidroza i počinje prekomjernim znojenjem glave i vrata, kapljice znoja padaju iz pazuha, s dlanova i stopala, prenosi Danas.
Iznenadno pojačano znojenje cijelog tijela može imati različite uzroke. Iznenadno pojačano znojenje pri povišenim temperaturama tela sasvim je normalna pojava. Prekomjerno znojenje ispod pazuha i ostalih djelova tijela normalno je kod fizičke aktivnosti, visokih spoljnih temperatura, slojevite odjeće i bolesti povezanih sa groznicom.
Kod nekih ljudi je iznenadno pojačano znojenje uobičajena pojava koja prati genetski faktor. Takođe, iznenadna hiperhidroza može imati psihološke uzroke kao što su nervoza, ankcioznost i stres.
Pomenute uzroke prate i simptomi kao što su drhtanje ruku i lupanje srca. Pozadina čestih iznenadnih pojačanih znojenja mogu biti hormonske promjene kod žena i to PMS, menstruacija, trudnoća ili menopauza.
Iznenadna znojenja mogu izazvati i ljekovi. Ljudi koji uzimaju acetilsalicilnu kiselinu, kortizon ili antidepresive, znoje se više od uobičajenog.
Pretjerano znojenje, pogotovo noću, nerijetko se javlja i kod muškaraca. Najčešći uzrok za to je smanjen nivo testosterona. Naime, od andropauze, koja je ekvivalent ženskoj menopauzi, nivo testosterona opada. Snižen nivo testosterona javlja se i kao simptom terapije za rak prostate.
Iznenadno pojačano znojenje može se pojaviti kao popratni simptom raznih bolesti kod kojih znojenje nije rezultat groznice i to mogu biti
hormonski poremećaji, hipoglikemija kod dijabetesa, neurološki poremećaji, srčani udar, reuma, leukemija i tuberkuloza.
Ako iznenadno pojačano znojenje postaje sve češće, treba potražiti ljekarsku pomoć. Naročito ako je znojenje povezano s dodatnom nelagodom kao što je npr. bol u području srca.
Kako ne postoji opšteprihvaćena laboratorijska vrijednost koja bi prekomjerno znojenje označila kao patološko, detaljan pregled doktora ima važnu ulogu u dijagnostifikovanju. Ljekar treba da zna sledeće: U kojim godinama su se pojavili simptomi? Pojavljuje li se znojenje iznenada? U kojim situacijama prekomjerno znojenje opterećuje svakodnevni život?
Treba utvrditi izazivaju li znojenje neki ljekovi i postoji li određeno stanje koje može biti povezano sa znojenjem. Detaljni pregledi uključuju testiranje krvi, ultrazvučni pregled, biopsiju ili probu koštane srži ukoliko se sumnja na leukemiju.
Ako je uzrok iznenadne hipehidroze bolest kao što je dijabetes, hipertireoza, Parkisnsonova bolest potrebno je krenuti s odgovarajućim liječenjem.
Kako bi se izbjegla nelagoda, mogu se preoduzeti mjere kao što je korišćenje antiperspiranata jer sužavaju znojne žlijezde, a dostupni su u obliku prašaka, krema ili otopina, zatim sapuna za dezinfekciju i dezodoransa, oni deluju protiv bakterijske razgradnje znoja i na taj način sprečavaju neprijatne mirise tokom znojenja. Savetuje se izbegavanje sintetičke odjeće i cipela s gumenim ili sintetičkim đonovima, pikantne hrane, kafe i alkohola jer podstiču znojenje. Važno je nadoknaditi izgubljenu tečnost u organizmu.
