Podsjećamo, Ustavni sud je u predmetu broj U 2/18, a koji se odnosio na zahtjev devet delegata Vijeća naroda Republike Srpske za ocjenu ustavnosti člana 2. stav 1. Zakona o danu Republike Srpske, utvrdio da odredba koja glasi: „Na osnovu potvrđene volje građana Republike Srpske, 9. januar se utvrđuje kao dan RS“, nije u skladu s članom I/2. Ustava Bosne i Hercegovine, članom II/4. Ustava Bosne i Hercegovine u vezi s članom 1.1. i članom 2.a) i c) Međunarodne konvencije o ukidanju svih oblika rasne diskriminacije i članom 1. Protokola broj 12 uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda te članom VI/5. Ustava Bosne i Hercegovine.
U okviru odluke objavljene u ''Službenom listu BiH'' objavljen je i aneks te odluke koji čine izdvojena mišljenja predsjednika Zlatka M. Kneževića i sudije Miodraga Simovića, koji su i obrazložili zašto se ne slažu s ovom odlukom, prenosi Avaz.ba.
Ustavni sud ne dovodi u pitanje postojanje samog praznika dan Republike Srpske. Također, ni tom odlukom, a ni odlukom broj U 10/16 ne dovodi se u pitanje, ne isključuje i ne ograničava nadležnost Narodne skupštine Republike Srpske da raspiše referendum o tome kojeg datuma će se proslavljati dan Republike Srpske.
Inače, Ustavni sud BiH je 26. novembra 2015. godine prvi put utvrdio da je neustavan 9. januar kao dan RS.
Historija 9. januara kao dana RS počela je na isti dan 1992. godine, kada je u hotelu "Holiday Inn" u Sarajevu sjednica Skupštine srpskog naroda proglasila takozvanu Republiku srpskog naroda u Bosni i Hercegovini kao nezavisnu cjelinu unutar Bosne i Hercegovine, s ciljem da je pripoji Jugoslaviji, koja se tada već raspadala. Ta odluka je donesena jednostrano i bez drugih naroda i građana u BiH. Ta sjednica Skupštine je održana suprotno svim evropskim preporukama. Prema toj odluci, Republika Srpska je trebala ostati sastavni dio Jugoslavije.
Od tog dana u ovom bh. entitetu većinska srpska vlast 9. januar obilježava kao svoj praznik i krsnu slavu, kršeći pri tome odluku Ustavnog suda BiH.
Bošnjaci i Hrvati u RS proteklih godina nisu slavili 9. januar kao dan tog entiteta. Inače, smatra se da je 9. januara 1992. godine ozvaničen početak politike podjela, zločina i genocida.
U mišljenju Venecijanske komisije ukazano je na to da izbor 9. januara za obilježavanje dana Republike kao praznika entiteta može biti problematičan, između ostalog, zbog činjenice da Deklaracija predstavlja jednostrani akt koji nisu podržali ostali, nesrpski narodi koji žive u Republici Srpskoj.
Međutim, ni raniju presudu Ustavnog suda BiH vlasti u Republici Srpskoj nisu priznale, pa su u septembru 2016. održali referendum o danu RS na kome se 99,79 posto građana izjasnilo da žele obilježavati 9. januar kao dan ovog entiteta.
Ustavni sud BiH poništio je rezultate tog referenduma. Narodna skupština RS je zatim donijela novi zakon o praznicima, gdje je uvrstila i spomenuti referendum kao argument za obilježavanje 9. januara kao dana RS. Tako je NSRS djelimično izmijenila zakon o praznicima, ali i dalje nije bila ispoštovana odluka Suda.
