Uništena avionska bomba pronađena kod Mostara teška 238 kilograma

U izuzetno složenoj i rizičnoj operaciji koju su izveli timovi za uništavanje eksplozivnih sredstava Federalne uprave civilne zaštite (FUCZ) 5. i 6. decembra 2018. godine uklonjena je i uništena neeksplodirana avionska bomba bruto mase 238 kilograma američke konstrukcije zaostala iz perioda Drugog svjetskog rata i pronađena u mostarskom naselju Jasenica. 

Nakon što je u 14 sati, 5. decembra 2018. godine, uz asistenciju policijskih službenika Ministarstva unutrašnjih poslova Hercegovačko-neretvanskog kantona obustavljen saobraćaj na regionalnom putu u Jasenicama, te uspostavljeno vatrogasno osiguranje od strane profesionalne Vatrogasne jedinice Mostar stručnjaci za uklanjanje eksplozivnih sredstava pristupili su deaktiviranju pronađene avionske bombe. 

Zbog stanja u kojem je pronađena ova bomba je razoružana metodom manuelnog skidanja prednjeg i zadnjeg upaljača u skladu sa tehničkim uputstvom edicije "60-Series A EOD publications" za upaljače avionskih bombi američke konstrukcije. Nakon izvršene deaktivacije bomba je utovarena na transportnu prikolicu i pripremljena za prevoz do mjesta za uništenje u Bijeloj, a uklonjeni upaljači su uništeni detonacijom. 

U 5 sati 6. decembra 2018. godine počeo je transport bombe sa mjesta pronalaska u Jasenici do mjesta uništenja u Bijeloj, magistralnim putem M-17 na dionici Mostar-Jablanica. Transport su cijelim putem pratili pripadnici Ministarstva unutrašnjih poslova Hercegovačko-neretvanskog kantona koji su blokirali i saobraćaj u tunelima tokom prolaska vozila kojim je prevožena bomba. Po dolasku na mjesto za uništenje u 6 sati bomba je istovarena, uspostavljeno je stražarsko osiguranje opasnog obuhvata, te je, nakon izvršenih tehničkih priprema, bomba uništena u 8:36 sati. 

Uništenje bombe je izvršeno alatom Alford HD Vulkan izazivanjem deflagracije, odnosno niske reakcije, čime je potpuno izbjegnuto stvaranje fragmentacije i udarnog talasa te je uticaj ove procedure na okolinu sveden na minimum. Tokom uništenja na lokalitetu Bijela na licu mjesta je u pripravnosti bila i Profesionalna vatrogasna jedinica iz Mostara. 

Ovu operaciju je izvelo 12 pripadnika Federalne uprave civilne zaštite; Odsjeka za uklanjanje eksplozivnih sredstava, timova za uklanjanje eksplozivnih sredstava Mostar A i Sarajevo A, te Plant tima, a nadzor cijele operacije je vršen bespilotnom letjelicom. Podršku su pružili pripadnici MUP-a Hercegovačko-neretvanskog kantona, Kantonalna uprava za civilnu zaštitu i vatrogastvo, te Profesionalna vatrogasna jedinica Mostar. Prije početka operacije sredstvima javnog informisanja upućeno je obavještenje građanima Mostara, a Bosanskohercegovački auto-moto klub (BIHAMK) je izdao upozorenje vozačima o mjestu i vremenu transporta bombe.

Operacija je završena u 9:15 sati 6. decembra 2018. godine uklanjanjem ostataka košuljice sa mjesta uništenja. 

FUCZ je u posljednjih 20 godina sa ovog područja uklonila tri italijanske poluprobojne avionske bombe mase 100 kilograma tipa Bombamina 100M, 16 rasprskavajućih bombi od 20 libri tipa AN M41A1, te dvije razorne bombe od 500 libri tipa AN M64A1. Posljednja koja je pronađena bila je tipa AN M64A1. 

Lokacija na kojoj je bomba pronađena bila je tokom Drugog svjetskog rata meta intenzivnih napada bombarderske i lovačko-bombarderske avijacije jer se na tom području nalazio vojni aerodrom. Kao strateška meta područje je prvi put bombardovano od 6. do 8. aprila 1941. godine od strane ratnog vazduhoplovstva Italije (Reggia Aeronautica) kada je na aerodromu uništeno i teško oštećeno preko 100 aviona Jugoslovenskog kraljevskog vazduhoplovstva. Nakon kapitulacije fašističke Italije i baziranja njemačke Luftwaffe na ovaj aerodrom počinju Saveznički napadi na ovu lokaciju. 

Prva dva saveznička napada manjih razmjera desila su se 12. i 29. novembra 1943. godine, da bi od 8. januara do 2. aprila 1944. godine aerodrom Jasenice bio napadnut još šest puta od strane 15. Strateških zračnih snaga Američkog ratnog vazduhoplovstva. U savezničkim napadima na ovu lokaciju korištene su pretežno razorne bombe nominalne mase od 500 libri (od 227 do 240 kg) kojih je bačeno između 600 i 800 tona (2.400 do 3.200 bombi), te u jednom napadu svežnjevi rasprskavajućih bombi mase 20 libri (10 kg) kojih je bačeno 95 tona (oko 9.000 bombi).