Međutim, prema novim kartama, Banjaluka više nije kritična tačka, što znači da će kriteriji za gradnju biti smanjeni.
“Grubom analizom i poređenjem ovih karata, vidimo da su na čitavoj teritoriji BiH pooštreni kriteriji za proračun objekata, izuzev regije Banjaluka, koja više nije u seizmičkoj zoni 9, ili prostije rečeno, opterećenje seizmičkog dejstva za regiju Banjaluka je prepolovljeno, dok je zona 9 ograničena samo na područje Laktaša i Trna. Takođe, zona 9 se proširila cijelom Hercegovinom, dok je regija Tuzle iz zone 8 prešla u zonu 9, a Zenica čak iz zone 7 u zonu 9. Stvar je, po mom mišljenju, jako ozbiljna, jer ukoliko prihvatimo ove karte i samim tim smanjimo kriterije prilikom gradnje, u regiji koju je prije 50 godina pogodio katastrofalan zemljotres, preuzimamo preveliku odgovornost”, pojasnio je Radovan Belesin dipl. inž. građevine na okruglom stolu „Seizmička aktivnost banjalučke regije – Približavanje evrokodovima“, koji je okupio brojne stručnjake iz ove oblasti.
Dosadašnji kvalitet gradnje
I Anđelko Cumbo, naučni saradnik u Institutu za urbanizam, građevinarstvo i ekologiju Republike Srpske, mišljenja je da Banjaluka nije trebalo da bude prebačena iz najveće, devete zone seizmičkog intenziteta u osmu, jer se uvijek treba voditi istorijom zemljotresa koji su se dogodili, kao što je onaj koji je pogodio Banjaluku 1969. godine i koji je po Merkalijevoj skali bio između osmog i devetog stepena.
On je nešto više rekao i o kvalitetu gradnje u Banjaluci – nakon zemljotresa 1969. godine građeni su dosta kvalitetniji objekti, a posebno nakon 1981. god., kada su kriteriji gradnje dodatno pooštreni, a na snazi su i danas.
Naročito su, kaže, ugrožene zidane zgrade, jer su, pored nedostataka pri građenju, vremenom dodatno oslabile zbog lošeg održavanja i destrukcije materijala. Takve zgrade su najčešće nedovoljno otporne i kriju u sebi potencijalne opasnosti različitog stepena u slučaju budućih zemljotresa.
Posebno je loša situacija kada je riječ o praksi nadziđivanja zgrada, koja je bila aktuelna u Banjoj Luci početkom prošle decenije. Kod ovih nadogradnji, urbanističko tehnički uslovi su najčešće bivali prilagođeni željama investitora, a i projektanti su se takođe „prilagođavali“ tim željama.
Što se pak novih zgrada i objekata tiče, oni bi, prema mišljenju Cumbe, po pravilu trebali biti kvalitetniji od starih, ali i njihova gradnja je propraćena nizom nedostataka, jer se u prvi plan stavljaju želje investitora, tako da često prizemlje bude ‘očišćeno’ od zidova i stubova, tzv. fleksibilno prizemlje, za razliku od krutih spratova ‘natrpanih’ zidovima, što može da dovede do sloma konstrukcije u nivou prizemlja.
Jedan zemljotres nije dovoljan za zonu 9
Učesnica okruglog stola bila je i Snežana Cvijić Amulić, načelnica Odjeljenja za opservatorsku seizmologiju u Republičkom hidrometeorološkom zavodu, koja je jedina od prisutnih učestvovala u radnoj grupi za izradu karte ubrzanja tla, a koja je u konačnici dovela do znatno izmijenjene karte seizmičke aktivnosti na prostoru BiH.
Prema njenim riječima, prebacivanje Banjaluke iz devete zone seizmičkog intenziteta u osmu je opravdano.
“Mi imamo jedan zemljotres koji se desio u Banjaluci, koji je nosilac tako velikog intenziteta, sa magnitudom 6.6 stepeni Rihterove skale i intenzitetom od 9 stepeni po Merkalijevoj skali, a na osnovu samo jednog podatka sam hazard ne može da bude tako visok kao što je to recimo u Hercegovini, gdje je takvih zemljotresa bilo puno više. Prilikom izrade karata, glavni predstavnik bio je zemljotres u Dubrovniku 1667. godine”, objasnila je Snežana Cvijić Amulić.
Svi učesnici okruglog stola su se složili da je neophodno da akademska zajednica i stručne institucije daju svoj stav o uslovima i standardu gradnje, ali i da treba donijeti preporuke koje će biti proslijeđene jedinicama lokalne samouprave i resornom ministarstvu u vezi sa uslovima koje treba postići u segmentu građenja, uspostavljanja standarda i zakonske regulative.
Podsjetimo na kraju da se u evropskim zemljama još od 1975. godine primjenjuju unificirana pravila za projektovanje i gradnju na trusnim područjima – evrokodovi.
