Spomenik u Pećigradu podsjetnik na junačku historiju Krajišnika

Partizanski spomen-kompleks u Pećigradu svjedoči o periodu kada su Krajišnici zajedno sa, zapisano je na spomen-ploči, narodom Korduna, Like i Banije, dali nemjerljiv doprinos u borbi protiv fašizma.

Spomen-groblje na brdu Turbe u Pećigradu podignuto je u čast palih boraca iz ovih krajeva, a ujedno se otvorenjem svečano proslavila 35. godišnjica formiranja Unske operativne grupe i Cazinskog partizanskog odreda. Spomen-groblje u kojem leži 496 boraca - Krajišnika, Banijaca, Ličana i Kordunaša danas predstavlja podsjetnik na junačku historiju naroda sa prostora Cazinske krajine. 

Godine 1954. u Velikoj Kladuši je održana proslava godišnjice Dana ustanka, u okviru kojeg je proslavljena deseta godišnjica formiranja Cazinskog partizanskog odreda i Prve i Druge muslimanske brigade. Iako nije prisustvovao, Josip Broz Tito je tog dana u Kladušu poslao telegram sa čestitkom i zahvalom svim članovima CPO-a i dviju muslimanskih brigada, kazavši kako su boreći se rame uz rame sa ostalim brigadama kovali bratstvo i jedinstvo naroda Jugoslavije i tako dali značajan prilog oslobođenju od fašističkog okupatora. 

Image

Obilježje je otvoreno 1978. godine, otvorio ga je Hamdija Pozderac, a otvoru je prisustvovao i Đuro Pucar Stari, koji je simbol naroda ovog kraja u NOB-u.

Tih dana, u Pećigradu je boravilo preko 20.000 ljudi koji su prisustvovali otvorenju, historijskim časovima i odlikovanju brojnih preživjelih boraca koji su stigli na proslavu 35. godišnjice formiranja Unske operativne grupe. 

Na ploči je uklesana i poruka:

 "U narodnooslobodilačkom ratu i socijalističkoj revoluciji od 1941. do 1945. godine pod rukovodostvom komunističke partije Jugoslavije s Josipom Brozom Titom na čelu, narod Cazinske krajine je ustao u oružanu borbu protiv mračnjaštva, nasilja i ropstva, koje su u našoj domovini bili uspostavili fašistički okupatori i domaći izdajnici ustaše, četnici i slični. 

Borci Cazinske krajine, zajedno sa borcima Banije, Korduna, Like, Podgrmeča i Pounja učinili su Pećigrad i njegovu okolinu jednim od poprišta slavne, teške i krvave borbe, borbe na život i smrt, za slobodu, bratstvo, jedinstvo i socijalističko zajedništvo, za napredak, ravnopravnost i sreću ljudi i naroda, za velike ideale socijalizma. 

O tome svjedoči ovo spomen-groblje 496 boraca narodnooslobodilačke vojske Srba, Hrvata i Muslimana od kojih je 85 boraca rođeno na području Pećigrada. Neka je vječna slava palim borcima.

07.10.1978. godine 

Mjesna zajednica Pećigrad."

Među 496 imena poginulih partizana, 85 ih je bilo iz Pećigrada. U redovima tada slavne 8. krajiške narodnooslobodilačke udarne brigade i Unsko-sanske operativne grupe bilo je blizu 8.000 boraca iz Krajine, od čega je samo Cazin dao 2.000 boraca.

Image

Povodom gradnje spomen-groblja, specijalno tom prigodom krajiški književnik Skender Kulenović napisao je stihove koji su i danas uklesani na jednoj od ploča. 

"Mrtve oči, ali vide bolje nego žive uz brijeg i niz polje. Sva krvava od davnih davnina, sad Krajina zelena haljina pa sad nikom od nas nije žao što je dao pa ne dočekao."

Spomen-groblje na kojem je te davne 1978. godine posađeno 496 ruža za isto toliko palih boraca u narodnooslobodilačkom ratu protiv okupatora i izdajničkih četničkih i ustaških formacija danas predstavlja podsjetnik na dane bratstva i jedinstva, sloge i zajedništva. 

Spomenik je pretrpio velika ratna oštećenja, a svake godine Grad Cazin uz podršku mještana Pećigrada izdvaja sredstva za njegovo održavanje.

Uz sve ovo ostat će zapamćen i govor Hamdije Pozderca, člana Predsjedništva Centralnog komiteta Saveza komunista Jugoslavije, koji je rekao: 

"Unska operativna grupa i Cazinski partizanski odred su u nezadrživom pohodu, herojski i časno izvršili svoju revolucionarnu misiju, dokazujući na djelu snagu, nepobjedivost, herojstvo i jedinstvo naših naroda. Visoko razvijajući zastavu bratstva i jedinstva i slobode, čvrsto i nepokolebljivo je pronoseći kroz bitke, preko sela i gradova, planina i rijeka Bosanske krajine, Banije, Luke, Žumberka i Istre, zajedno s drugim brigadama i divizijama NOV-e lomili su lance i obruče okupatora, rušili granitne tvrđave i bezumne nalete neprijatelja naših naroda. U Cazinskom partizanskom odredu i Unskoj operativnoj grupi borili su se zajedno rame uz rame, najbolji sinovi muslimanskog, srpskog i hrvatskog naroda ovog kraja."