“U ime američkog naroda, upućujem iskrene čestitke Vama i Vašim sugrađanima povodom Dana državnosti Srbije 15. februara…”, naveo je Biden u čestitki predsedniku Aleksandru Vučiću, što je i njegovo prvo zvanično obraćanje Srbiji.
Biden je istakao da SAD ostaju trajno posvećene unapređenju ekonomske saradnje, regionalne stabilnosti i demokratskih vrijednosti, pomenuo je i “nepokolebljivu” podršku evrointegracijama Srbije, kao i sprovođenju neophodnih reformi.
Novi američki predsjednik ostao je pri poznatom stavu SAD o neophodnosti postizanja “sveobuhvatnog sporazuma o normalizaciji s Kosovom, koji je fokusiran na međusobno priznanje”.
Ovakav stav Bidena i SAD o Kosovu nije neočekivan, ali je neobično, bar za širu javnost, da se on ističe u čestitki povodom najvećeg državnog praznika.
“Politički akt u kome je definisana spoljna politika SAD”
Za diplomate, međutim, ovdje nema ništa sporno. Zoran Milivojević za Nova.rs navodi da se u čestitki američkog predsjednika, koja je u ovom slučaju politički dokument, jasno vide intencije spoljne politike SAD i odnosa sa Srbijom.
“Za mene je to očekivano i na liniji je onoga što smo mogli da naslutimo iz predizborne kampanje iz ona dva dokumenta, ali i iz kontituteta politike demokrata onako kako je to Biden najavio. Ovo je prvi jasan politički dokument iz koga se može prepoznati stav američke administracije vezan i za odnose sa Srbijom, ali i za druga pitanja u regionu”, navodi Milivojević.
On kaže da čestitke po pravilu odražavaju politički stav vezano za odnose sa jednom države, ali i “za druga pitanja koja su od značaja za državu koja upućuje čestitku, a koja se tiču i države kojoj se upućuje čestitka”.
U čestitki to može da se kaže, i kaže se, kao što se u čestitki nekim drugim državama podvlače ljudska prava, regionalna stabilnost, bezbjednost, mir. U njoj može da se iznese neki generalni stav koji je vezan za odnose između te dvije zemlje i za koje zemlja smatra da je važno. Nije neobično, ali ovo je jedan politički akt u kome vrlo jasno definisana spoljno politička pozicija SAD. Kad je riječ o Kosovu, vrlo je jasna pozicija međusobno priznanje, tu nema nikakvih rezervi kakav je stav administracije. To je otklon od onoga što smo imali u vašingtonskom sporazumu, gdje nije bilo govora o statusnim pitanjima”, objašnjava Milivojević.
Ivan Vujačić, bivši ambasador Srbije u SAD, navodi da je Biden nabrojao neka opšte poznata mjesta iz politike Amerike prema Srbiji. Upitan da li je diplomatski da se stav o neophodnosti priznanja Kosova ističe u čestitki, on kaže:
“Mislim daje ta čestitka više upućena Evropljanima nego Srbiji. Mislim da je to poruka da on stoji pri svojim stavovima i da očekuje da Evropa stoji na tom istom stanovištu”.
On dodaje da su se mnoge stvari u svetu promijenile otkako je diplomatija postala sredstvo masovne komunikacije.
“Obično se ni te čestitke ni ne objavljuju. Nema ni razloga da se te čestitke koje su protokolarne, šta god stajalo u njima, objavljuju”, smatra Vujačić.
Jovanović: Čestitka Bidena nije za diplomatske udžbenike
Neke diplomate, međutim, o potezu Bidena imaju drugačiji stav. Vladislav Jovanović, bivši ambasador Jugoslavije u UN, smatra da njegova čestitka upućena povodom Sretenja Aleksandru Vučiću ne može da se tumači kao primjer diplomatske čestitke za nacionalni praznik druge države.
“Skoro pa nikada se diplomatska čestitka ne optereti posebnim zadatkom i to najtežim mogućim u međusobnim odnosima između Srbije i Amerike. Traženje od Srbije da se u narednom periodu posveti rešavanju pitanja Kosova na način suprotan nacionalnim i državnim interesima i njenom Ustavu, nešto je što nije uobičajeno i nije dobro da se nađe ni u jednom diplomatskom udžbeniku kao primer čestitke praznika jednoj zemlji”, navodi Jovanović.
