Na današnji dan, 26. februara 2020. godine u Sarajevu je u 91. godini preminuo jedan od najvećih bosanskohercegovačkih intelektualaca svih vremena Muhamed Filipović.
Cijeli život je posvetio očuvanju Bosne i Hercegovine i jedan je od rijetkih koji su ostavili tako velik i bogat književni opus.
Treće dijete u porodici Sulejman-bega i Đul-hanume Filipović
Muhamed je bio treće i jedino preživjelo dijete u porodici Sulejman-bega i Đul-hanume Filipović, a ime je dobio po svom najstarijem amidži. Nosio je prezime Filipović ne samo po ocu, nego i po majci, koja je, također, bila iz roda krajiških Filipovića.
Osnovnu školu i gimnaziju Muhamed je završio u rodnoj Banjoj Luci. Filozofiju, prirodne nauke i historiju studirao je u Beogradu i Zagrebu, a diplomirao je 1952. godine. Doktorirao je 1960. godine na Filozofskom fakultetu u Sarajevu, a 1961. je izabran za docenta. Godine 1967., postaje vanredni, a 1971. redovni profesor za predmete Logika s metodologijom i Metodologija naučnog rada na Odsjeku za filozofiju i sociologiju Filozofskog fakulteta Univerziteta u Sarajevu.
Član i potpredsjednik ANUBiH
Od 1978. godine bio je član Akademije nauka i umjetnosti BiH, a obavljao je funkcije potpredsjednika ANUBiH od 1999. do 2008. godine i direktora Centra za leksikologiju i leksikografiju ANUBiH. Bio je i član P.E.N. Centra u BiH, te predsjednik Bošnjačke akademije nauka i umjetnosti (BANU). Filipović je bio gostujući predavač na univerzitetima u Americi, Velikoj Britaniji, Njemačkoj, Austriji, Danskoj, Norveškoj, Švedskoj, Finskoj, Švicarskoj.
Napisao je veliki broj monografija iz logike, historije filozofije, historije kulturnog života Bosne i Hercegovine, estetike i politike. Bavio se i književnom kritikom i esejistikom, ali i leksikografijom. Autor je eseja "Bosanski duh u književnosti - šta je to", koji je objavljen 1967. godine u časopisu "Život" u povodu izdavanja zbirke poezije Mehmedalije Maka Dizdara "Kameni spavač".
Dobtinik Šestoaprilske nagrade
Godine 1970., dodijeljena mu je Šestoaprilska nagrada grada Sarajeva, a od 1975. do 1982. bio je urednik redakcije "Enciklopedija Bosne i Hercegovine".
Družio se i sarađivao s Makom Dizdarom, Mešom Selimovićem, Miroslavom Krležom, Skenderom Kulenovićem i mnogim drugim istaknutim bh. ličnostima.
- Treba vršiti svoju funkciju u društvu. Raditi, stvarati i pisati. Učiti ljude i učiti od ljudi. To je ono što je neophodno da bi se živio život dostojan čovjeka - riječi su profesora Filipovića, koje su bile njegov životni moto.
Najzaslužniji za vraćanje imena Bošnjacima
Od 1961. godine Muhamed Filipović se borio za vraćanje imena Bošnjak narodu Bosne i Hercegovine, ali su jaki politički oponenti to osporavali i sprečavali, s prikrivenim ciljem da se bosanskim muslimanima ospori historijski državni identitet.
- Svoje stajalište o bošnjačkom imenu našeg naroda sam prvi put izložio 1961. godine na savjetovanju u Centralnom komitetu Saveza komunista BiH o "Budućnosti jugoslovenstva". Tada su me podržali samo Enver i Husref Redžić.
Kad je CK SKBiH donio odluku da se prizna nacija Muslimana, ja sam bio protiv toga, smatrajući da je to historijski falsifikat, odricanje od našeg pravog historijskog i nacionalnog imena, ali i oduzimanje Bosni postojanja njenog naroda, a time i osnove njenog posebnog historijskog identiteta.
Ideju sam, zajedno s Adilom Zulfikarpašićem, obnovio 1990. godine, smatrajući da je došlo vrijeme istine, ali smo morali sačekati 1993. godinu i Bošnjački sabor da se našem narodu vrati njegovo pravo ime, a zemlji da njen narod - kazao je Filipović.
Dugogodišnja akademska karijera
U toku svoje dugogodišnje akademske i pedagoške karijere bio je mentor ili član komisije za 34 doktorske disertacije u zemlji i inozemstvu. Bio je gostujući predavač u Sjedinjenim Američkim Državama, Velikoj Britaniji, Njemačkoj, Austriji, Danskoj, Norveškoj, Švedskoj, Finskoj, Švicarskoj i na univerzitetima u drugim zemljama.
Akademik Muhamed Filipović je bio član Akademije nauka i umjetnosti Bosne i Hercegovine; za dopisnog člana Akademije nauka i umjetnosti BiH izabran je 1976. godine, a za redovnog člana je izabran 1982. godine.
Akademik Filipović je bio predsjednik Bošnjačke akademije nauka.
Akademik Muhamed Filipović je na ahiret preselio 26. februara 202. godine, a dženaza je klanjana u petak 28. februara poslije džuma-namaza u haremu Gazi Husrev-begove džamije.
Knjiga "Kako sačuvati Bosnu - Politički testament Muhameda Filipovića"
Za petu godišnjicu smrti, (26. februara 2020.) istaknutog bosanskohercegovačkog intelektualca, u izdanju Izdavačke kuće "Connectum" iz Sarajeva uskoro iz štampe izlazi knjiga "Kako sačuvati Bosnu - Politički testament akademika Muhameda Filipovića" novinara Faruka Velea.
Djelo sadrži intervjue koje je autor u brojnim prilikama vodio tokom posljednjih petnaestak godina života intelektualaca, filozofa, teoretičara, esejiste, političara i diplomate, Muhameda Filipovića. Među njima su i razgovori koji će biti prvi put objavljeni, te predstavljaju svojevrsni politički testament akademika Filipovića, kako govori i podnaslov knjige.
Foto: Arhiv
