U pismo koje potpisuje visoki prestavnik Valentin Inzko, navodi se kako je “uslijed niza radnji koje su poduzete 31.12.2020. godine, naročito uključujući pokušaje jednog od zamjneika predsjednika Skupštine da sazove i održi ‘sjednicu Skupštine’ s predstavnicima političkih stranaka koji čine novu većinu u Skupštini, kao i odluku Vlade TK u vezi s nastupanjem vanrednih prilika i naknadnim usvajanjem niza pravnih akata od strane vlade u takvim vanrednim prilikama, zanemaren je važeći ustavni i pravni okvir i mgle bi nastupiti posljedice koje u znatnoj mjeri nadilaze politički spor zbog kojeg su takve mjere u prvom redu i pokrenute”.
“S obzirom da bi se u vezi s prethodno navedenim pitanjima mogli pokrenuti postupci pred sudovima, posebno pred Ustavnim sudom FBiH, stavovi iskazani u nastavku navedeni su bez prejudiciranja budućih odluka sudova, u slučaju da se ova pitanja iznesu pred njih. Kao prvo, napominjemo da je dana 16. decembra 2020. godine nova većina u Slupštini TK pokušala smijeniti Vladu i dio rukovodstva Kantonalne skupštine, ali da je ova inicijativa propala nakon što se predsjednik Kantonalne skupštine, Žarko Vujović, koju je kasnije podržan od strane zamjenika predsjednika Borisa Krešića, pozvao na vitalni nacionalni interes. S tim u vezi važno je podjsetiti da pozitivni pravni okvir, koji je sadržan u članu V.2.7 Ustava FBiH, članu 26b Ustava ZK kao i članu 68 Poslovnika o radu Skupštine TK, predviđa da ukoliko se više od jednog predsjedavajućeg ili zamjenika predsjedavajućeg zakonodavnog organa u kantonu pozove navitalni nacionalni interes, za usvajanje takvog akta potrebna je većina glasova unutar svakog od klubova konstitutivnih naroda zastupljenih u datoj Skupštini. Za razliku od postupaka za utvrđivanje postojanja vitalnog nacionalnog interesa koje je pokrenuo jedan predsjedavajući ili jedan zamjenik predsjedavajućeg uz podršku dvotrećinske većine odgovarajućeg kluba jednog od konstitutivnih naroda ili dvotrećinske većine jednog od klubova konstitutivnih naroda, takvo pozivanje ne podliježe razmatranju od strane Vijeća za zaštitu vitalnog nacionalnog interesa pri Ustavnom sudu”, navodi se u pismu.
Inzko ističe da je “važno da se takav postupak koristi odmjereno i isključivo u svrhu zaštite legitimnih interesa jednog ili više konstituvinih naroda. Promjena većine u kantonalnoj skupštini koja dovodi do izglasavanja nepovjerneja ne mora nužno otvoriti takva pitanja”.
“U pogledu sazivanja i održavanja paralelne sjednice Skupštine i akata koji su tom prilikom doneseni, Poslovnik o radu Skupštine TK, koji je usovjen na osvnou odredvi Ustava FBiH i Ustava TK, jasno predviđa da sjednicu Skupštine saziva zamjenik predsjednika Skupštine iksljučivo u slučaju kada je predsjednik spriječen da to učini ili kada predsjednik odbije da sazove sjednicu. Nijedan od ova dva uslova nije ispunjen kako bi se omogućilo da zamjenik predsjednika Lejla Vuković sazove paralelnu sjednicu. Ovaj događaj očiugledno nije ispunio neophodne zakonske uslove da bi se ista smatrala sjednicom Skupštine, pa se shodno tome akti doneseni na toj sjednici ne mogu smatrati validnim. Odgovor koji je uslijedio nakon ovakve nezakonite sjednice predstavljala odluka Kantonalne vlade da se na vanrednoj sjednici održanoj 31. decembra 2020. godine proglasi stanje vanrednih prilika, da se naknadno usvoji budžet TK za 2021. godinu i Zakon o izvršenju budžeta za 2021. godinu, te da se da saglasnost na Finansijski plan Zavoda zdravstvenog osiguranja. Iako se članom 45. Ustava TK Kantonalna vlada ovlašćuje da donosi posebne zakonodavne mjere od vitalnog značaja za kanton koje spadaju u nadležnosti Kantonalne skupštine, na to se može pozivati isključivo nakon ispunjavanja svih specifičnih uslova predviđenih u istom članu, u kojem se izričito predviđa da “moraju postojati vanredne prilike, za vrijeme trajanja opasnosti po zemlju i Kanton i kada postoji objektivna nemogućnost da se sazove Skupština Kantona”, naveo je Inzko.
Naglasio je kako “proglašavanje vanrednih prilika koje se svodi na javne vanredne situacije poput onih predviđenih članom 45 Ustava TK predstavlja ozbiljnu stvar, budući da se njime mijenja raspodjela funkcija i oblaštenja između različitih resora vlasti, čime se Vladi omogućava da donosi akte koji inače spadaju u nadležnost kantonalnog zakonodavnog organa”.
“Iz tih razloga, Ustavom TK se ograničava njegovo korištenje, konkretno na način da se odredi takvo proglašavanje treba uslijediti isključivo kao odgovor na neku vanrednu situaciju čije su razmjere takve da ista može imati posljedice i izvan granica kantona, a samim tim ugrožavati i BiH u cjelini. Pored toga, kao kumulativni uvjet također se predviđa ii to da takva vanredna situacija čini ‘objektivno nemogućim sazivanje kantonalne skupštine’. Sama činjenica da je Vlada na dan kada je sazvana redovna sjednica Skupštine prihvatila postojanje stanja vanrednih prilika prema članu 45. Ustava ukazuje na slabost takvog argumenta”, navodi se u pismu.
Inzko ističe kako je “činjenica da je ovo pozivanje nastupilo kao odgovor na pokušaj sazivanja paralelne sjednice koja nije bila zakonito sazvana pokazuje da je njegova prvenstvena namjera bila da se odgovori na političke interese i na spremnost da se ponište radnje koje je navodono poduzela ‘Skupština’ tog istog dana.
“Zbog činjenice da paralelna sjednica nije legalno sazvana, ista nije ispunila neophodne zakonske uslove da bi se mogla smatrati sjednicom Skupštine pa akte donesne na toj sjednici stoga ne bi ni trebalo smatrati validinim. Nije bilo ni opravdano prema članu 45. Ustava TK da Vlada prihvati nastanak vanrednih prilika niti da preuzme ovlaštenja za donošenje propisa koji inače spadaju u nadležnost skupštine”, kazao je Inzko.
Pozvao je organe vlasti u TK da hitno sazovu sjednicu Skupštine TK u cilju usvjanja zakonodavnih akata koji su od ključnog značaja za građane Kantona, uključujući i Budžet za 2021. godinu te Zakon o izvršenju budžeta za 2021. godinu. Da bi to bilo uspješno, poručuje da je važno da predsjednik Skupštine Žarko Vujović sazove sjednicu Skupštine bez daljeg odlaganja.
“Konstatiramo da već postoji procedura pomopću koje Skupština može riješiti situaciju u kojoj predsjednik eventualno odbija da ssazove sjednicu. Ponovo bih pdsjetio da svi izabrani i imenovani dužnosnici u Skupštini i Vladi, kao i sve političke stranke, imaju obavezu da stalno postupaju unutar ustavnih i zakonskih okvira. Nadam se da eć ovo mišljenje osigurati prostor koji je strankama zastupljenim u Skupštini TK neophodan kako bi što prije pokrenule političku raspravu s ciljem postizanja dogovora kojim se ni na koji način ne bi ugrozila vladavina prava i mogućnosti a institucije TK izvršavaju svoje obaveze u najboljem interesu javnosti”, zaključuje Inzo u pismu.
