Međutim, rano otkrivanje ove bolesti je otežano, jer su početne promjene kod većine pacijenata asimptomatske, objašnjavaju ljekari.
To je jedan od razloga što se bolest otkrije u uznapredovalom i metastatskom stadijumu. Visok stepen smrtnosti od karcinoma pluća posljedica su njegove osobine da se vrlo rano nakon formiranja širi i metastazira – kaže dr Lora Novaković Lacković, ljekar Odjeljenja onkologije sa opštom pulmologijom Univerzitetskog kliničkog centra RS.
Prema njenim riječima, da bi se jedna metoda mogla upotrijebiti za rano otkrivanje, ona mora biti jednostavna, ekonomična, sigurna i pouzdana.
Za sada, za skrining karcinoma bronha nema takve idealne metode. Test koji se smatra najdjelotvornijim kod otkrivanja raka pluća u ranoj fazi je niskodozni CT (kompjuterizovana tomografija). Skrining pluća kod nas nije uobičajen, a navedeni podaci nas upućuju na potrebnost nacionalnog programa skrininga raka pluća – ističe dr Lacković Novaković.
Dodaje da bi ovaj program obuhvatio pronalaženje grupa ljudi za koje se smatra da imaju najveći rizik od karcinoma pluća i zakazivanje skrininga pluća u određenim vremenskim intervalima.
Ovim programom bi se obuhvatale osobe između 50 i 75 godina starosti koje su aktivni pušači ili oni koji su prestali pušiti prije petnaestak godina, a pušili su godišnje tridesetak i više kutija cigareta. Međutim, i kod bolesnika otkrivenim aktivnom metodom traženja ne otkrivaju se svi u prvom stadijumu, nego se nalaze i bolesnici u drugom i trećem stadijumu bolesti – ističe sagovornica srpskainfo.
Naglašava da su preventivni pregledi potpuno besplatni i bezbolni, a spasavaju život. Podsjeća da se u RS i BiH provode preventivni pregledi za rano otkrivanje raka dojke, raka vrata maternice i raka debelog crijeva, te da je kreiranje Nacionalnog programa skrininga raka pluća u nadležnosti Ministarstva zdravlja.
U IJZ Srpske naglašavaju da je karcinom pluća jedan od vodećih javnozdravstvenih problema u RS.
Prema podacima Registra malignih neoplazmi u RS, u 2018. godini je ovaj karcinom bio najčešći karcinom kod muškaraca, sa 558 novootkrivenih slučajeva. Kod žena je bio na četvrtom mjestu po učestalosti, sa 167 novootkrivenih slučajeva. Karcinom pluća je i najčešći uzrok smrtnosti od karcinoma kod muškaraca u RS sa 457 umrlih u 2018, a kod žena na trećem mjestu po smrtnosti od malignih bolesti sa 153 umrle žene – ističu za u ovom institutu.
Dodaju da su unazad nekoliko godina objavljeni rezultati nekoliko studija koje su ispitivale efekat ranog otkrivanja raka pluća niskodoznim CT-om u rizičnoj populaciji.
Velika evropska NELSON studija, koja je uključivala više od 15.000 osoba starosti 50 do 74 godine koji su pušači ili bivši pušači, potvrdila je opravdanost sprovođenja skrininga i ranog otkrivanja raka pluća u rizičnoj populaciji – poručuju iz IJZ RS
Prvo udruženja u BiH
U maju ove godine formirano je Udruženje oboljelih od raka pluća “Diši za život”, prvo udruženje pacijenata u RS i BiH. Ovo udruženje je dobrovoljna, humanitarna i neprofitna organizacija koja okuplja osobe oboljele od od raka pluća i druga koji su zainteresovani da učestvuju u njegovom radu.
Cilj je destigmatizacija bolesti i osiguranje da oni koji su oboljeli od raka pluća dobiju potrebnu njegu, kako bi se postigli najbolji mogući ishodi. Udruženje podstiče članove da snažno i efikasno zagovaraju interese pacijenata s rakom pluća. Jedan od ciljeva udruženja je djelovanje prema organima zakonodavne i izvršne vlasti u RS i BiH na prevenciji i liječenju raka pluća. Bitno je da se nadležni upoznaju sa iskustvima i izazovima sa kojima se ljudi s rakom pluća i njihove porodice susreću u svakodnevnom životu, sa njihovim praktičnim potrebama, poput vožnje do pregleda kod ljekara, rješavanja zdravstvenog osiguranja, termina za preglede, te visokim nivoom stresa i potrebe za emocionalnom podrškom – poručuje dr Lacković Novaković.
