Današnji stari gradovi na prostoru Krajine u osmansko vrijeme bili su vojne utvrde i skoro svi su unutar svojih zidina imali i tvrđavske džamije. Razvojem podgrađa i naseljavanjem civilnog stanovništva ove džamije dobijaju ulogu mjesnih džamija. Pored tvrđavskih džamija u Krupi i Bužimu koje su kasnije izmještene van utvrde, tvrđavske džamije u Otoci i Jezerskom su opstale do danas. Mustafa paša Sokolović je sa osmanskom vojskom osvojio Krupu 1565. god. te je iste godine u sklopu gradske tvrđave u Bosanskoj Krupi izgrađena prva džamija.
Navedena džamija kasnije je premještena na lokalitet današnje Gradske džamije (Pazardžik mahala). Radilo se o jednoj drvenoj džamiji manjih dimenzija namijenjenoj za područje samog grada. U vrijeme vojne okupacije 1878. godine desio se jedan nemio događaj vezan za navedeni džamijski objekat. Govori se kako je usljed nevremena austrougarska vojska uvela konje u džamiju i da je na takve loše postupke uzalud upozoravao tadašnji imam. U međuvremenu udar groma usmrtio je dva-tri konja i natjerao vojnike da brzo izvedu preostale konje.
Tokom vremena džamija je u više navrata obnavljana. Prema kratkom zapisu nad njenim ulazom vidljivo je da je džamijski objekat obnovljen i 1908. godine. Transkripcija arapskog teksta kurʼanskog ajeta, koji stoji nad ulazom u džamiju glasi: Vedhulul-babe sudždžeda „Uniđite u džamiju i pomolite se ničice“ (Kurʼan). Godine 1326. redžeb (tj. između 30. jula i 28. augusta 1908.). I u Kadićevu Zborniku nalazi se natpis u pjesmi o obnovi džamije u Bosanskoj Krupi 1325. hidžretske godine (1907. god.). Obnovljena džamija je svečano otvorena u petak 31. jula 1908. godine. Vjernici su vlastitim finansijskim sredstvima i uz skromnu pomoć Zemaljske vlade u periodu od 1905. do 1908. godine na mjestu stare dotrajale džamije izgradili novu zidanu džamiju sa kamenom munarom. Sakupili su 3400 kruna a od Zemaljske vlade je dobijeno 1000 kruna. Vjernike je u realizaciji ovog projekta predvodio tadašnji imam Hakim efendija. Na svečano otvorenje džamije pozvan je tadašnji reis-ul-ulema Teufik Azabagić. Međutim, pošto je bio spriječen poslao je svog izaslanika, tadašnjeg člana Ulema medžlisa i budućeg reis-ul-ulemu Džemaludin ef. Čauševića. Čaušević je iz Sarajeva putovao vozom preko Bosanskog Broda.
Na ime poklona za džamiju uručio je četiri ćilima i jednu serdžadu. U svom izvještaju sa navedene svečanosti Čaušević je naveo kako je činu otvorenja džamije prisustvovalo oko pet hiljada vjernika. Čauševiću je ključ džamije da je svečano otvori u svojstvu izaslanika reis-ul-uleme uručio šerijatski sudija Ragib Kosović. Pošto je otvorenje džamije bilo u petak džumu namaz predvodio je hafiz Mehmed ef. Okić, hutbu održao Hasan ef. Vojić a vaz Džemaludin ef. Čaušević. Veliki broj vjernika džumu namaz obavio je na gradskoj ćupriji obzirom da je prostor oko džamije bio popunjen. Nakon obavljenog namaza i svečanog otvorenja manifestaciju su upotpunile trke konja i utrke lađara na rijeci Uni.
Organizirana je i svečana večera za četrdeset zvanica na lokalitetu parka na Starom gradu. Bosanska Krupa je u drugoj polovini 19. stoljeća predstavljala razvijeno urbano naselje. U bosanskoj Salnami ostalo je zabilježeno da su na području Bosanske Krupe i njene okoline postojale 23 džamije i 32 mekteba. Interesantno je da se taj broj u potpunosti podudarao sa stanjem koje je zatekla austrougarska vlast.
Prema rezultatima službenog austrougarskog popisa stanovništva iz 1895. godine u Bosanskoj Krupi je zabilježeno postojanje tri džamije i tri mekteba. U okolnim selima evidentirano je jedanaest džamija sa mektebima, dok je na području Otoke i okoline bilo devet džamija. Pored navedene Gradske džamije tokom austrougarskog perioda u Bosanskoj Krupi bile su još dvije džamije-džamija u Sokaku i džamija na Mahali. Nažalost, sve tri džamije su zapaljene u toku 1942. godine. Džamija u Sokaku više nije obnavljana. U godinama poslije Drugog svjetskog rata na njenom prostoru odnosno vakufskom zemljištu podignuta je rudnička zgrada. Uzurpirano je i okolno vakufsko zemljište. U Gradskoj džamiji je izgorio krov, ulazna vrata, popucali prozori a znatno je oštećen i mimber. Njena munara pošto je bila zidana (kamena) i kroz sredinu stubišta zalivena olovom ostala je cijela. Zanimljivo je istaći da je Gradska džamija renovirana već 1943. godine.
Nekoliko bosanskokrupskih porodica odlazili su u Grmeč po drvenu građu za izgradnju krovne konstrukcije. Pripremu građe u šumi obezbjeđivala je vojska. Braća trgovci Hasan i Murat Halkić nabavili su posebno stablo u bojama. Inicijativa za renoviranje Gradske džamije potekla je od hodže Smail ef. Mujakića i Hasana Arnautovića. Nakon Drugog svjetskog rata krovna konstrukcija džamije je nekoliko puta obnavljana, džamija je dobila vodu, novu fasadu itd. Međutim, ponovo je porušena početkom rata u BiH 1992. godine.
Nakon agresije džamija je obnovljena na istim temeljima i svečano otvorena 14. juna 1997. godine. U Sokaku je prvobitno postojala mala drvena džamija sagrađena 1785. godine. Nešto kasnije, nakon izgradnje Gradske džamije i u Sokaku je izgrađena zidana džamija. Imala je imamsku kuću a u njenom prizemlju nalazile su se mektebske prostorije. Iza džamije prema rijeci Uni nalazilo se mezarje.
Samo je jedan mezar bio ispred džamije koji i danas stoji na istom lokalitetu. Riječ je o mezaru Kadić hadži Dede.
Džamija na Mahali sagrađena je 1759. godine. Imala je i mekteb. Radilo se o drvenoj džamiji sa drvenom munarom. U njenom haremu i mezaristanu, vlasništvo vakufa, podignuta je zgrada današnjeg Doma zdravlja.
Od brojnog vakufa ove džamije dio je ustupljen za potrebe izgradnje Doma kulture, dio je pretvoren u pravoslavno groblje, na jednom dijelu podignuto stambeno naselje itd.
Sve navedene aktivnosti provodile su komunističke vlasti kada su brojna vakufska dobra uzurpirana i nacionalizirana širom Bosne i Hercegovine.
Izvor: Asmir Crnkić, Mirza Ahmetbašić, Bosanska Krupa u vrijeme austrougarske uprave, Bihać, 2020.
