Ugašena zvijezda sa druge strane Mliječnog puta emitovala je prije trideset hiljada godina snažnu mješavinu radio i rendgenske energije. Taj se signal 28. aprila 2020. nadvio nad Zemlju, aktivirajući alarme opservatorija širom svijeta.
Većina brzih radio-eksplozija potiče sa udaljenosti od stotina miliona svjetlosnih godina. Ova je došla iz Mliječnog puta.
Signal je bio tamo i nestao je za pola sekunde, ali to je naučnicima bilo dovoljno da potvrde da su otkrili nešto izvanredno: prvu brzu radio-eksploziju koja je nastala od poznate zvijezde u Mliječnom putu, navodi se u studiji objavljeno 27. jula, piše Lajv sajens.
Od svog otkrića 2007. godine, ovi signali su zbunjivali naučnike. Rafali snažnih radio-talasa traju najviše nekoliko milisekundi, ali u tom vremenu stvaraju više energije nego Sunce u jednom vijeku. Naučnici tek treba da utvrde šta uzrokuje ove eksplozije, ali kao moguća objašnjenja predložili su sve, od sudaranja crnih rupa do signala vanzemaljskih brodova. Do sada, svaki poznati brzi radio-eksplozivni talas potiče iz druge galaksije, udaljene stotinama miliona svjetlosnih godina.
Ovaj signal je drugačiji. Posmatranja teleskopa ukazuju da je prasak potekao od poznate neutronske zvijezde - brzookretnog, kompaktnog jezgra mrtve zvijezde, koja spakuje masu Sunca u kuglu veličine grada - na oko 30.000 svjetlosnih godina od Zemlje. A možda se radi o još čudnijoj klasi zvijezda koja se zove magnetar, a koja je nazvana po nevjerovatno moćnom magnetnom polju koje je u stanju da izbaci intenzivne količine energije mnogo nakon što sama zvijezda umre. Sada se čini da su magnetari gotovo sigurno izvor bar nekih od mnogih misterioznih brzih radio-eksplozivnih talasa, napisali su autori studije.
"Nikada nismo vidjeli eksploziju radio-talasa, podsjećaju na brzi radio-rafal od magnetara", rekao je u izjavi glavni autor studije Sandro Mereti sa Nacionalnog instituta za astrofiziku u Milanu. "Ovo je prva ikada posmatrana veza između magneta i brzih radio-eksplozija."
Magnetar, nazvan SGR 1935 + 2154, otkriven je 2014. godine kada su naučnici vidjeli kako emituje snažne gama i iks zrake u nasumičnim intervalima. Nakon što se neko vrijeme smirila, mrtva zvijezda se probudila snažnom eksplozijom rendgenskih zraka krajem aprila. Sandro i njegove kolege otkrili su ovaj rafal satelitom "Integral" Evropske svemirske agencije (ESA), osmišljenim da hvata najenergičnije pojave u svemiru. U isto vrijeme, radio-teleskop u planinama Britanske Kolumbije otkrio je eksploziju radio-talasa koji dolaze iz istog izvora. Radio-teleskopi u Kaliforniji i Juti potvrdili su brze radio-eksplozije sutradan.
Eksplozija radio-talasa i rendgenskih zraka nikada ranije nije otkrivena iz magnetara, napisali su istraživači, snažno ukazujući na ove zvijezdane ostatke kao na vjerodostojne izvore postojanja ovih signala.
Ovo otkriće je bilo moguće samo zato što je više teleskopa na Zemlji i u orbiti moglo istovremeno da hvata prasak, i to u mnogim talasnim dužinama u elektromagnetnom spektru. Dalja saradnja između institucija neophodna je da bi se ove tajanstvene pojave dovele u fokus.
