U narodu, prvo džemre se veže za zrak. Kada 19. februara nastupa prvo džemre, u narodu se vjeruje da više nema ekstremno niskih temperatura zraka.
Prema narodnim vjerovanjima, danas, 19. februara, "udarilo" je prvo džemre, što označava povratak života u prirodu, dolazak prvih pupoljaka, te se vide prve naznake visibaba i ljubičica.
Šta znači koje džemre?
U narodu, prvo džemre se veže za zrak. Kada 19. februara nastupa prvo džemre, u narodu se vjeruje da više nema ekstremno niskih temperatura zraka. To je period kada prelazimo u nešto topliji period sa temperaturama koje nisu ekstremne, kao što je slučaj u decembru, januaru i prvom dijelu februara.
Drugo džemre se veže za vodu i pada na 26. februar. U narodu je ustaljeno mišljenje da nakon tog perioda nema dugog vremenskog perioda sa ekstremno niskim temperaturama koje bi uslovile zaleđivanje bara, jezera i rijeka.
Petog marta nastupa treće džemre i to je period kada zemlja ima dovoljno visoku temperaturu da se može izaći na polje i početi sa poljoprivrednom aktivnošću, na način da se pripremaju polja, da se krene sa pripremnim radovima, a na jugu naše zemlje i sa sjetvom.
Je li džemre zasnovano na nauci?
Meteorolog Federalnog hidrometeorološkog zavoda (FHMZ) Bakir Krajinović za Oslobođenje kaže da je vjerovanje u džemre vezano za stvarni život ljudi u Bosni i Hercegovini i povezano je sa temperaturama zraka, vode i zemljišta.
- Svako narodno vjerovanje koje se tiče vremenskih fenomena pa i klimatskih uslova ima svoje uporište i u nauci i struci. Ono što je narod osmotrio kroz duži niz godina, ne naravno meteorološkim instrumentima, ali iskustveno i ono što je uočio što se dešava u prirodi i vezao uz određene datume, mi kroz 135 godina meteorološke tradicije u BiH svakako uočavamo i u meteorološkim podacima prikupljenim na svim našim stanicama, u mreži FHMZ-a. Tako da i ovaj za fenomen koji je vezan uz tri džemreta koja udaraju 19. februara u zrak, pa 26. februara u vodu i 5. marta u zemlju, svakako da postoji uporište i u nauci i struci, modernoj klimatologiji, objasnio je Krajinović.
Veće vrijednosti temperatura
Tom vjerovanju dodao je i činjenicu da ove godine, na današnji datum, kada pada prvo džemre, i prognozni modeli ukazuju da ćemo imati sve toplije i toplije vrijeme, odnosno više vrijednosti temperatura zraka.
- Istina, ne možemo uzeti ovo vjerovanje zdravo za gotovo i reći da se svake godine ono pokaže kao utemeljeno. Moramo to posmatrati kroz srednje vrijednosti u dužem vremenskom periodu. Tako da je to jedini način kako pravilno tumačiti i ovo narodno vjerovanje. I u mjesecu maju i u aprilu postoje dani sa izuzetno niskim vrijednostima temperatura zraka, ali oni su daleko manji i rijeđi u odnosu na period prije 19. februara. Tako da se ovo prvo džemre mora uzeti i tumačiti na taj način, naglasio je.
Prije 19. februara, vrlo su česte epizode prodora hladne zračne mase sa sjevera evropskog kontinenta, uz anticiklonu koju nazivamo sibirskom.
- U tim epizodama imamo izuzetno niske vrijednosti temperatura zraka, baš kao što je i ove godine u ovom periodu, kada imamo dominaciju te anticiklone. Prije 19. februara, izuzetno niske temperature su puno češće, poslije 19. februara one se mogu javiti, ali su rjeđe u odnosu na ovaj period, pojasnio je Krajinović.
Foto: Furaj.ba
